11 Kasım 2010 Perşembe

MERMER OCAĞI VE FABRİKALARINDA İŞ GÜVENLİĞİ

MERMER OCAĞI VE FABRİKALARINDA İŞ GÜVENLİĞİ

OCAK YERİNİN SEÇİMİ

Tepe ve yamaçta açılan bir ocakta tabakalanma ve yapraklanma konumu belirli ise, blok üretimlerine daima tabaka eğimine ters yönde başlanmalı veya doruktan başlayarak aynı tabaka düzleminin doğrultusu boyunca kesim gerçekleştirilmelidir. Böylece düzlemsel blok kaymalar önlenerek insan makine güvenliği sağlanacaktır.

Jeolojik topoğrafik koşullar, süreksizlikler değerlendirilerek blok kaymalarına meydan vermeyecek şekilde ocak yeri seçilmeli ve çalışma buna göre düzenlenmelidir.

Ocak genel şev açıları emniyetli olarak seçilmelidir.

DURAYSIZLIKLARIN İNCELENMESİ

Düşme Türü Duraysızlıklar

Devrilme Türü Duraysızlıklar

Duraylılık Faktörleri
Litoloji
Bileşim
 Jeolojik yapı
Yapısal özellikler
Fiziksel özellikler(bozunma derecesi, yoğunluk, su içeriği)
Etken dış kuvvetlerin değişimi (sismik aktivite,-patlatma, yapılan kazılar vb.)
Şev eğim derecesinin artması ve iklim koşulları,
Şeve dıştan yük yükleme veya şev topuğunun alınması


TEL KESME

Elmas tek telli kesici

Üst tel kesimin içine girmemelidir.
Bloğun tabanı çabuk kuruyan çimento ile sabitlenmelidir. Bu telin kesme içinde sıkışmasını, telin levha yüzeyinde iz bırakmasını engeller.

Tel kesme işleminde gereğinden fazla su verilmemelidir. Aşındırıcıyı sürüklememelidir. Yetersiz su ise telin ısınarak kopmasına sebep olur. Elmas boncuklu telde kullanılan su miktarı 25-40 lt/dak arasında değişmektedir.

Elmas telli blok kesme teknolojisi:

1-Yatay ve düşey deliklerin delinmesi
2-Elmas boncuklu tel ile yatay ve düşey kesimlerin yapılması
3-Kesimi yapılan blokların ana kütleden ayrılması ve ötelenmesi
4-Blok boyutlandırılması ve ebatlaması

1-Yatay ve düşey deliklerin delinmesi
-Kayaya kamaların çakılması
-Delme makinesinin sabitlenmesi ve dikey  konuma ayarlanması
-Delme işlemi (Tijlerin eklenmesi, yeterli suyun beslenmesi)

2-Elmas boncuklu tel ile yatay ve düşey kesimlerin yapılması

  • Tel kesme makinalarının orijinal muhafazaları asla çıkarılmamalıdır.
  • Kullanılacak rayların uzunluğu kesilecek uzun yüzeyden %10 daha fazla olmalıdır.
  • -Makinanın kasnağı ile taşın içinde elmas boncuklu geçtiği delik çıkışı aynı doğru üzerine gelecek şekilde yerleştirilir.
  • -Makine aynadan en az 3 m uzağa gelecek şekilde yerleştirilir. 7 metreden daha yüksek kesimler için 4 metre uzağa yerleştirilir.
  • -Raylar mutlaka aynı seviyede ve yatay olmalıdır.  Zemin düzgün olmalıdır. Tüm uzunluk boyunca raylar kalaslar üzerine sağlam bir şekilde yerleştirilmiş olmalıdır.
  • Makine sağlam bir şekilde raylar üzerine yerleştirilmeden elektrik ve pano bağlantıları yapılmamalıdır.
  • Makineyi yerleştirdikten sonra tüm uzunluk boyunca makineyi hareket ettirerek ray hattı test edilmelidir. Makine titreşimsiz çalışıyor olmalıdır.
  • Kesim yapılacak yerin iki tarafında 1’er metrelik kısımlar dikkatlice temizlenmelidir. Böylece küçük taşları kesme yarığına düşerek teli koparması önlenir.
  • Önce taban kesmesi daha sonra yan ve arka kesmeler yapılmalıdır.
  • -Elmas boncuklu tel koşulup iki ucu bağlandıktan sonra kıvrımlar düzelecek şekilde gerilir.
  • -Telin alışması için 5-10 dak tele fazla yük bindirmeden makine çalıştırılır.
  • -Telin kırılmaması için köşelerde makara kullanılır.
  • -Kırılan teli keserken telin liflerini dağıtmayacak özel makas kullanılmalıdır.
  • -Kesilecek kayaç cinsine uygun elmas boncuk tane boyu, şekli ve tel seçimi yapılmalıdır.
  • -Boncuk tel üzerinde dönmemelidir.
  • -Çalışma esnasında, pul, yay ve halat deformasyonları izlenmelidir. 2 saatte bir çalışma durdurularak elle çalıştırılarak aşınması kontrol edilmelidir. Bu deformasyonlar tel kesme verimliliğini azaltır ve kopma ve kırılmalara ve savrulmalara neden olarak iş güvenliği riski oluşturur.
  • -Kesilecek kayaca uygun tel hızı ve germe kuvveti uygulanmalıdır.
  • -Sertleşen kayaca göre telin dönüş hızını düşürmelidir. Daha yavaş dönüş hızı elmasları hızlı aşındırmakta, daha hızlı dönüş ise kayganlaşan ortamda tel kesim yapmadan boşta dönmektedir.
  • -Kesme işleminin bitimine doğru tel kendi etrafındaki dönüşünü gerçekleştiremez. Tel gerginliği düşük tutulmalıdır.
  • Tel kesme makinesindeki aşırı titreşim tel kopmalarına sebep olabilir. Önlenmelidir.
  • -Telin kayaç içindeki yeri değiştikçe su hortumunun yeri de buna uygun olarak değiştirilmelidir.
  • -Tel her bir m uzunluk için bir tur ve vidalı bağlantı elemanının diş sayısı kadar burularak kurulmalıdır.
  • -Makinanın çeviremeyeceği uzunluklarda tel kullanılmamalıdır. (Makine gücü)
  • -Tel kesme makinesinin kasnağı ile telin geçtiği delik çıkışı aynı hizaya gelmelidir. Aksi takdirde telde salınımlar meydana gelmekte ve kopmaktadır.

  • -Kesime hiçbir zaman keskin köşelerden başlamamalıdır. Mümkünse köşeleri yuvarlaklaştırın. Bu yüzden kesimin yapıldığı köşede hafif bir kavis kalana dek tele fazla yüklenmemelidir.
  • Hiçbir zaman kesim yörüngesinde aşağı doğru bakmayın.
  • Tel kesme alanında oyalanmayın, Tel kesme alanını muhafaza içine alın. Makinenin çalıştığı istikametin arkalarına tahta siperlik yapın.
  • Kesimi yapılan taşların düşme ve kopma ihtimaline karşı, işçi ve malzemeler taşların gelebileceği yerlerden uzak tutulmalıdır.
  • Hareketli makara, iletilen makara ve kesilen yüzeyler arasındaki doğrultuyu sürekli kontrol altında tutmalıdır. İlerledikçe önemsiz görünen bükülmeler ve sapmalar telin direncine ve performansına darbe vurabilir.
  • Kesim boyunca çıkan toz aşındırıcıdır. Su beslemesine dikkat edilmelidir.
  • Makine kademeli olarak maksimum güce getirilmelidir.
  • Tel iletme makarasını hiçbir zaman 500-600 mm’den küçük çaplarda ve uzun periyotlarda kullanmamalıdır.
  • Eğer makine çalışma zamanı azaltılamıyorsa en az 800 mm’lik kullanılmalıdır.,
  • Mermerde optimum tel hızı 36-40 m/s arasındadır.
  • Elmas boncuklu tel tekrar kullanılacaksa bir kesimin tamamını onunla bitirmemelidir. Yaklaşık 1 m2 kala eski bir tel takılarak kesim bitirilmelidir. 40-50 cm lik çapa ulaşıldıktan sonra tel gerilmesi minimuma düşürülmelidir.
  • Kesim yapmış yıpranmış tellerin yeniden dizilmesi gereklidir.
  • Kesim dar kavise sahip olduğunda iletken makaralar kullanılmalıdır.
  • Telin homojen aşınması için tele burgu verilmelidir.
  • Değişik çeşitteki telleri birleştirmemelidir. Bu titreşime ve kırılmaya sebep olabilir.
  • Her kesim işleminden önce telin durumu kontrol edilmelidir.
  • Dikey kesimlerde elmas boncuklu tel hizasında hiç kimse bulunmamalıdır. Operatör kumanda tablosu tel hizasına gelmeyecek şekilde yerleştirilmelidir.
  • Yatay kesimlerde telin yüksekliğinde hiç kimse bulunmamalı ve operatör kumanda tablosu tel seviyesinden daha yüksekte bir yere yerleştirilmelidir.
  • Kesme işlemi boyunca tel kesme makinesi rayların sonuna geldikçe tel boyu 5-10 m kısaltılır. Ancak hiçbir durumda mermerin içindeki tel boyu dışarıdaki tel boyundan fazla olmamalıdır.
  • Kesme işlemi yarım bırakılmamalıdır. Yarım bırakılması gerektiği zamanlarda telin sıkışmaması için önlem alınmalıdır. Kesme işlemi durdurulmadan makine birkaç dakika gergi vermeden bol su verilerek çalıştırılır. Telin mermer içindeki yuvasının genişlemesi sağlanır.
Tel sulaması
  • Kesme işlemi boyunca tel taş kütlesi içinde ilerledikçe su hortumu da su ile tel temas edecek şekilde ayarlanmalıdır.
  • Dikey kesimlerde kesim makinesinin volanını saat yönünde çalıştırmak telin sulanmasını kolaylaştırır.
  • Yatay kesimlerde telin sulanması daha zor olduğundan, suyu sürekli kontrol et.
  • Optimum su tüketimine ayarlamalıdır. Tel kesme işleminde gereğinden fazla su verilmemelidir. Aşındırıcıyı sürüklememelidir. Yetersiz su ise telin ısınarak kopmasına sebep olur.

Blok Boyutu
  • Blok boyutu ocağın çatlak-eklem yapısının ve ekipmanın elverdiği kadar büyük tutulmalıdır.


Tel Kesme makinesinin kesme pozisyonu ve sürati
  • Elmas boncukları kesim yönü hep aynı olmalıdır
  • Yatay kesimlerde telin giriş ve çıkış delikleri önüne yardımcı makaralar konularak telin ağırlığından dolayı oluşacak salınımlar önlenmelidir.
  • Tel kesme makinesının öteleme hızı ile telin kayaç içindeki ilerleme hızı aynı olmalıdır. Öteleme hızı düşük olduğunda kesme verimi düşer. Fazla olunca da telde aşırı gerilme ve kopma ile sonuçlanacak salınımlar olur. Makinenin öteleme hareketini durdur ve salınım bitince tel salınımsız dönecek şekilde ayarlamalıdır.

3-Kesimi yapılan blokların ana kütleden ayrılması ve ötelenmesi
  • -En kısa bomun gireceği kadar yer açılır.
  • -Kriko yerleştirilir ve çalıştırılır.
  • -Üst kesimden ayrılan kütle ile ana kayaç arasına ikinci bir kriko yerleştirilir.
  • -Ayırma işlemi tamamlanır.
  • -Hava yastığı kullanılırsa yanında durmamalıdır. (Patlama ihtimali)
  • Bloğun büyüklüğüne uygun kriko kullanılmalıdır.
  • Blok devrilmeden önce devrileceği alana toprak ya da mermer tozu serilerek blok devrildiğinde kırılması önlenir.
  • Titanolarda iş verimi ve güvenliği açısından pompanın emniyet çıkışı mutlaka olmalıdır.
  • Yağ seviyesi sürekli izlenmeli ve gerekirse ilave yapılmalıdır.
  • Her 100 çalışma saatinde bu yağlar değiştirilmelidir.
  • Yağ değiştirme sırasında depo bom ve hortumlar basınçlı hava ile temizlenmelidir.
  • Filtreler temiz tutulmalı gerektiğinde değiştirilmelidir.
  • Basamaktan kesilen büyük blokların devrilmeleri, sayalanmaları ve taşınmaları sırasında ağır iş makinalarının çalıştığı alanda ve blokların devrileceği alanda hiç kimse bulunmamalıdır.



İş Makinaları

  • İş makinalarının çalışma alanında hiçbir işçi bulunmamalı, makineyi yalnız operatörü kullanmalıdır.
  • Alt kademede çalışma yapılırken üst kademede düşme ihtimali olan malzeme, taş parçaları önceden alınmalıdır.
  • Her türlü kesim çalışması usta-nezaretçi gözetiminde yapılmalıdır.
  • Kompresörden kotrolsüz basınçlı hava alınmamalı ve bu havadan sıçrayabilecek taş parçaları için önlem alınmalıdır.
  • Her türlü makine arızaları yetkililere bildirilmelidir.
  • Elektrik kaçakları sonucu oluşabilecek iş kazalarına karşı kabloların ek yerleri sıklıkla kontrol edilmelidir. Elektrik kablolarının ezilme ve kesilmeye meydan vermeyecek şekilde açıkta kalmadan döşenmesi-çekilmesi sağlanmalı, aksi durumlar anında yetkililere bildirilmelidir.
  • Çalışan personel kendi sorumluluğu dışındaki işlere müdahale etmemelidir.
  • Görevli olmayan kişilerin ocak içine girmesine izin verilmemelidir.
  • Hiçbir iş makinesi personel nakil vasıtası olarak kullanılamaz. İş makinelerinin şoför mahalline ve operatör kabinine ancak görev icabı binilecektir.
  • Bilumum iş makineleri tayin edilen yol, geçit ve çalışma sahaları dışında hareket ettirilmeyecek ve bulundurulmayacaktır.
  • Arızası görülen, normal bakım ve ikmalinin yapılması gereken veya çalışma vardiyası biten iş makineleri tamir bakım veya park yerlerine çekilecektir.       
  • Makinelerle mekanik aletlerin hareket halinde bulunan kısımlarına yağlama, muayene, temizlik veya diğer maksatlarla el, ayak, kol veya vücudun herhangi bir kısmı sokulmayacaktır.
  • Vardiya aralarında ve her türlü duruşlarsa  iş makinelerinin içerisinde, altında veya yakınında istirahat edilemeyecektir.
  • Açık işletme ile ilgili bilumum işlerde görevli bulunan nezaretçiler, görevlendirildikleri iş yerleri ve iş makinelerini kontrol etmek ve tehlike gördükleri anda, tehlike ortadan kaldırılıncaya kadar çalışmayı durdurarak gerekli tedbirlerin alınmasını sağlamakla yükümlüdür.
  • Damperli kamyonlar kasaları kalkık vaziyette hareket ettirilmeyecektir.
  • İş makinelerinde yük askıda bekletilmeyecektir.   
  • Kayma, göçme, yuvarlanma tehlikesi gösteren ayna ve meyilli arazi diplerinde gerekli emniyet tedbirleri  alınmadan  çalışılmaz. 
  • Çalışan operatörler kullandıkları  makinenin cephesini daima tehlikeli tarafa çevirmek suretiyle çalışacaklardır.
  • Toprak döküm, stok ve mermer üretim sahalarında çalışan iş makinelerinin hareket ve manevraları ile ilgili her türlü işaret ve kumandayı, o iş yerinde manevracı ve harmancı olarak çalışan görevli şahıslar verir, şoför kamyonun dolduğunu yükleyicinin   operatörünün   düdük   çalarak   bildirmesinden   önce   vasıtasını  hareket ettirmeyecektir.
  • Operatör ve şoförler çalışma esnasında makinelerinde usulüne uygun oturacak ve duracaklardır.
  • Taşıma   aracı,   yükleme  makinesinin   boşaltma  ve   operatörün   görüş  sahasına girip durmadan yükleme işine başlanamaz. Taşıyıcı aracın şoförü kepçeli makinelerle yükleme yapılırken aracına inip binmeyecektir.
  • İş makineleri çalışılan yerin ve makinenin hususiyetine göre emniyet sınırları dışında bir suretle çalıştırılamaz. Yol müsaitte olsa vasıtaların karşılaştığı yerlerde ve şahısların bulunduğu kısımlarda hız azaltılır.
  •  Bir yol üzerinde aynı istikamette seyreden ağır taşıt araçları birbirini sollamayacaktır.
  • Çalışan makinelerden operatörler ve sorumlu kılınan kişiler sorumludur.
  • Operatörler ve şoförler trafik kurallarına uygun  olarak  hareket  etmekle  yükümlüdür.
  • İş makineleri kapasitelerinden fazla yükle çalıştırılmayacaktır.
  • Her ne suretle olursa olsun, iş makinesini terk eden operatör ve şoförler, gerekli emniyet tedbirlerini almadan, elektrikli iş makinelerinde jeneratör gruplarını stop ettirmeden makinelerinden ayrılamayacaktır.
  • Kompresör belirtilen basınç aralığı dışında çalıştırılamayacaktır. Hava hortumu yeterli çapta ve çalışma basıncına uygun olmalıdır. Hasarlı veya bozulmuş hortum kullanılmayacak ve basınçlı hava ile oynanmayacaktır. Kompresör havası teneffüs edilmeyecektir.
  • Kademe düzlükleri, iş makineleri, kamyonlar ve işçilerin rahatlıkla çalışabilecekleri ve tehlike anında kolaylıkla terk edebilecekleri genişlik ve düzlükte olacaktır.
  • İş makineleri ve kamyonları ehliyetli kişiler kullanacaktır.
  • Makineler seyir halinde iken, iş makinelerinin yağcıları kabinde operatörün yanında oturmayacaktır.
  • İşyerinde kullanılan makineler ve mekanik malzemeler işletmenin gerektirdiği niteliklere sahip olacak; bu yönetmelikte belirtilmeyen nitelikleri yönündense, sanayi kuruluşlarda, bunların plan, yapım, kuruluş, bakım, kontrol ve deneme çalışmalarına ilişkin olarak uygulanmakta olan teknik esaslara uygun bulunacaktır.
  • Makinelerin hareket eden parçaları tehlike yaratmayacak ve  güvenli biçimde koruyucu altına alınacaktır.
  • Makinelerin koruyucu düzenleri her gün, diğer bütün makineler ve mekanik düzenler ise haftada en az bir kez, yetkili bir nezaretçi tarafında kontrol edilecektir.
  • İş makinalarının geri vites ikaz alarmı bulunmalıdır.
  • İş Makinasının operatör kabini bulunmalıdır.
  • Kamyon damperleri açık iken hidrolik boşalmalarına karşı damperleri sabitleyici önlem alınmalıdır.
  • İşyerindeki açık çalışma yerleri, yollar ve işçilerin kullandığı diğer açık alanlar, yaya ve araç trafiğinin güvenli bir şekilde yapılmasını sağlayacak şekilde düzenlenecektir. İşçilerin korunması amacıyla araç yolları ve geçişler açıkça işaretlenecektir.
  • Açık işletmede gece vardiyasında aydınlatma yapılmalıdır.
  • Malzeme veya işçilerin düşmesi riski bulunan tehlikeli alanlara (çamur havuzu, zemin vb.) görevli olmayan kişilerin girmesi uygun araç ve gereçlerle engellenmelidir.
  • Kompresörün periyodik basınç testi ve kontrolü yapılmalıdır
  • Elektrikle çalışan cihazların gövde güvenlik topraklamaları dirençleri yılda bir kez ölçülerek koruma sağlayıp sağlamadığı kontrol edilmelidir.
  • Elektrik panolarının önünde zemine yalıtkan ızgara ve paspas konulmalıdır

MERMER FABRİKASI

Dış Vinç ve Blok Stok Alanı
  • Kaldırma araçlarının (vinç, kren, caraskal, forklift vb.) her çalışmadan önce kontrol edilmesi ve üç ayda bir de bütünüyle test ve kontrole tabi tutulması gerekir.
  • Her türlü kaldırma makineleri, kabul edilen en ağır yükün en az 1,5 katını, etkili ve güvenli bir şekilde kaldıracak ve askıda tutabilecek güçte olmalıdır.
  • Vinçlerde sesli ve ışıklı ikaz sistemi bulunmalıdır.
  • Köprü vinçte ray sonunda takoz bulunmalıdır.
Blok mermerlerin kamyonlardan indirilmesi ve istif edilmesi
Blok mermerlerin istiften alınarak vagonlara yüklenmesi-
Blokların vagonlara sabitlenmesi




Fabrika İçi

Vagonların katrak ve ST’lere nakledilmesi



İç Vinç
Elmas Lamalı Katrak

  • Kesilecek mermer blokları blok arabasına alçı ve saman karışımıyla sıkıca sabitlenmeli ve kesim sırasında blokların oynamamasına özen gösterilmelidir.
  • Yapılacak kesimlerde katrağın lama sayısı göz önüne alınarak blok seçimi yapılmalıdır. Uygun olmayan blok boyunda, ya lamaların büyük kısmı boşta çalışır, ya da bloğun tamamı kesilemez
  • Kesim sırasında bloğun en geniş yüzeyi tabana gelecek şekilde yerleştirilmelidir.
  • Soketlerin tamamı kesime aynı anda başlamalıdır. Eğer şekilsiz bir blok katrak altına konursa ilk kesim sırasında soketlerin bir kısmı, kesime başlarken bir kısmı boşta çalışacaktır. Bu durum soketlerin aşınmasının düzensizleştirir.
  • Parça kırılması durumunda kesim durdurularak parçalar uzaklaştırılmalıdır.
  • Kesimin sonlarına doğru sarsıntı ile plakaların alttan kırılmaması için  kesimin ilerleyen safhalarında katrak durdurulup levhalar arasına kama yerleştirilmelidir.
  • Yan yana iki ayrı taşın aynı anda kesilmesi istenirse, taşları cinsinin aynı olması ve boylarının birbirine yakın olmasına dikkat edilmelidir.
  • Sisteme yeterli miktarda su verilmelidir.
  • Elmas soketlerin aşınma durumu izlenmelidir. Aşınmış ve kesim için yetersiz duruma gelen soketler, testerelerde aşırı çekme gerilmelerine, kötü dengesiz kesime neden olur.
  • Kesme hızının optimum düzeyde tutulması gerekir. Testerenin bloğa giriş ve çıkış aşamalarında testere hızını ve testere-blok arasındaki baskıyı azaltmak gerekir.
  • Kesilen kayacın özelliklerine göre hız ayarlanmalıdır. Sert sağlam malzemeler ile yumuşak malzemeler arasında dönüşümlü kesim yapılmalıdır.
  • Kesilen kayacın cinsine ve kesme hızına bağlım olarak optimum su tüketimi elde edilmelidir. Soketler arasındaki taneciklerin temizlenmesi için su basıncını üst düzeyde tutmalıdır. Suyun PH’sı kontrol edilerek gerekirse kireç ilave edilerek nötr durumda olması sağlanmalıdır. Aksi takdirde su devresindeki metallerde ve borularda korozyon oluşur.
  • Makine bakımları zamanında yapılmalıdır.
  • Kalifiye eleman kullanılmalıdır



Kafa Kesiciler

  • Kesilen plakanın gönyesi bozuk olmamalıdır.
  • Kesilecek plaka kenarının sete iyice yapışması sağlanmalıdır.
  • Kesim hızı malzemenin cinsine göre ayarlanmalı ve yüke giriş ve çıkışlarda hız düşürülmelidir.

  • Kesilen plakanın gönyesi bozuk olmamalıdır.
  • Kesilecek plaka kenarının sete iyice yapışması sağlanmalıdır.
  • Kesim hızı malzemenin cinsine göre ayarlanmalı ve yüke giriş ve çıkışlarda hız düşürülmelidir.

Yan kesme Makinesi

  • Plaka kesimi sırasında kenarların kırılmaması için kesim hızı çok iyi ayarlanmalıdır.

Silme ve Parlatma

  • Polisaj makinelerinde banda verilen silinecek mermer plakaları arasına boşluk bırakılmamalıdır. Aksi halde bir sonra gelen plakanın köşeleri zedelenebilir veya kırılabilir.
  • Zor cila kabul eden mermerlerde bant hızı azaltılmalıdır.
  • İnce plakalarda silici kafalardaki basınç azaltılmalıdır.
  • Cilalama işlemi sırasında temiz ve bol su kullanılmalıdır.

Atık Su Arıtma sistemleri

Kullanılan flokülantların çevreye verilmesi engellenmelidir.

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder